هاآرتص در گزارشی عملکرد سامانه لیزری Magen Or را بررسی و معرفی کرد.
وزارت دفاع و شرکت رافائل اسرائیل گزارش دادند که در طول جنگ شمشیرهای آهنین، برای اولین بار ده‌ها رهگیری لیزری انجام شد. تا آنجا که مشخص است، این اولین بار است که یک سیستم دفاع هوایی مبتنی بر لیزر به صورت عملیاتی در اسرائیل و احتمالاً در کل جهان مورد استفاده قرار گرفته است.
این چه نوع سیستم لیزری است؟
اعلام این خبر توسط وزارت دفاع و شرکت رافائل، همه را شگفت‌زده کرد، زیرا ورود سامانه لیزری Magen Or به مرحله عملیاتی قرار نبود تا پایان سال ۲۰۲۵ انجام شود. رهگیری‌های عملیاتی که دیروز توسط وزارت دفاع و شرکت رافائل گزارش شد، با استفاده از Magen Or انجام نشده، بلکه توسط سامانه دیگری با توان بسیار کمتر ۱۰ تا ۳۰ کیلووات انجام شده است.
سامانه Magen Or توسط شرکت‌های Rafael و Elbit Systems تولید می‌شود و این دو شرکت به طور قابل توجهی از سایر شرکت‌های جهان که در این زمینه فعالیت دارند، جلوتر هستند. تاریخچه تلاش‌ها برای عملیاتی کردن لیزرها پر از شکست است: از جمله با سامانه اسرائیلی – آمریکایی ناتیلوس که پس از سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیون دلاری هر دو کشور در سال ۲۰۰۷ کنار گذاشته شد و در نهایت به سامانه لیزر هوابرد آمریکا (ABL) می‌رسیم که تا زمان توقف توسعه آن در دولت اوباما، 5 میلیارد دلار برای توسعه آن سرمایه‌گذاری شده بود.
با این حال، غول‌های تسلیحاتی جهان در حال حاضر روی توسعه سیستم‌های مشابه کار می‌کنند. لاکهید مارتین در حال توسعه سیستمی است که به گفته منابع مرتبط با کسب و کار، پنج برابر قدرتمندتر از سیستم‌های در حال توسعه در اسرائیل خواهد بود.
سال گذشته، فوربس گزارش داد که ارتش آمریکا از سیستم‌های لیزری برای رهگیری پهپادها استفاده می‌کند. ظاهراً این سیستمی به نام P-HEL است. چین سیستمی به نام Shen Nung Shield 3000/5000 را توسعه داده است که برای سرنگونی پهپادها طراحی شده است. سال گذشته، سامانه‌هایی از این نوع در ایران مشاهده شدند .
چه چیزی در مورد سیستم اسرائیلی منحصر به فرد است؟
طبق این گزارش اسرائیل در حال حاضر موشک‌های کوتاه‌برد را با استفاده از سامانه گنبد آهنین رهگیری می‌کند که هزینه هر موشک رهگیر بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار دلار است. این رهگیری‌ها همچنین برای سرنگونی هواپیماهای بدون سرنشین (UAV) استفاده می‌شوند. ده‌ها موشک کروز و پهپاد شلیک‌شده از ایران و یمن با استفاده از موشک‌های هوابه‌هوای شلیک‌شده از جت‌های جنگنده نیروی هوایی، با هزینه صدها هزار شِکِل برای ساعت‌های طولانی پرواز، رهگیری شدند. در طول جنگ، سامانه اسپایدر رافائل نیز برای اولین بار در سیستم دفاع هوایی ادغام شد؛ یکی از رهگیرهای آن که سعی در سرنگونی یک پهپاد حزب‌الله داشت، شکست خورد و یک غیرنظامی اسرائیلی را در نزدیکی نهاریا کشت.
برخلاف سیستم‌های فوق، رهگیری لیزری بسیار ارزان‌تر است؛ چند دلار برای هر عملیات. این لیزر جایگزین سیستم‌های موجود نخواهد شد، بلکه آنها را تکمیل کرده و در کنار آنها عمل خواهد کرد. قرار است مزیت آن در مقابله با تهدیدات کوچک و کوتاه‌برد، مانند بمب‌های خمپاره‌ای و راکت‌ها در بردهای تا ۸ کیلومتر باشد که سیستم‌های موجود در مقابله با آنها مشکل دارند. با این حال، طبق اعلام وزارت دفاع، این سیستم لیزری با پهپادها و موشک‌های کروز نیز مقابله خواهد کرد.
در بیانیه وزارت دفاع اسرائیل تنها به این نکته اشاره شده بود که سامانه لیزری ده‌ها رهگیری انجام داده است، اما جزئیاتی در مورد نوع تهدیدهایی که توانسته خنثی کند، ارائه نشده بود. اسناد منتشر شده توسط وزارت دفاع نشان می‌دهد که حداقل سه نوع پهپاد توسط لیزر رهگیری شده‌اند.
مزایای تکنولوژیکی لیزر چیست؟
این سیستم اهداف را با سرعت بسیار زیادی رهگیری می‌کند و زمان پرش آن بین اهداف حداقل است. از نظر فرسودگی و ساییدگی، همچنین نمی‌توان فرسودگی کم یک سیستم لیزری که با استفاده از برق تولید می‌شود را با فرسودگی زیاد یک موشک‌انداز که با شوک‌ها، اصطکاک و پس‌زنی مرتبط با شلیک جنبشی سروکار دارد، مقایسه کرد.
محدودیت‌های قدرت چیست؟
به گفته دکتر یهوشوا کالیسکی، از موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل (INSS)، محدودیت اصلی لیزر، تضعیف (کاهش) شدت آن به دلیل عوامل جوی مانند باران، مه، گرد و غبار و دود است. شدت پرتو لیزر با توان آن سنجیده می‌شود که بر حسب کیلووات اندازه‌گیری می‌شود. هرچه قدرت بیشتر باشد، پرتو قادر است با تهدیدات بزرگتر و از فاصله دورتر مقابله کند. انتظار می‌رود توان یک سپر نوری ۱۰۰ کیلووات باشد، بنابراین منبع پرتو باید تا هشت کیلومتر از هدف فاصله داشته باشد تا به شدت‌های مورد نیاز برای موشک برسد.
اهمیت اقتصادی ورود به عرصه لیزر چیست؟
معادله اساسی در مورد سلاح‌های لیزری این است که توسعه و تجهیز آنها پرهزینه است، اما قیمتی که برای هر رهگیری اعمال می‌کنند پایین است؛ چند دلار. وزارت دفاع ۲ میلیارد شِکِل برای سامانه مگن اور پرداخت کرد، و این وزارتخانه فاش نمی‌کند که با این قیمت چند سامانه تحویل داده است. امکان انجام برخی از عملیات با فشار یک دکمه با سیستم لیزری، ناگزیر منجر به کاهش استفاده از سیستم‌های گران‌قیمت فعلی خواهد شد.
و در مورد موشک‌های بالستیک ایران چطور؟
سامانه‌ای که دیروز اعلام شد، زمینی است؛ شرکت البیت (Elbit) در حال کار بر روی یک سیستم هوایی است، یک پرتو لیزر که از هواپیما پرتاب خواهد شد. یک سیستم هوایی می‌تواند در برابر محدودیت‌های جوی و تهدیدات رهگیری در بردهای طولانی‌تر مقاوم‌تر باشد. به این ترتیب، لیزر همچنین قادر خواهد بود در رهگیری موشک‌های میان‌برد که در حال حاضر با سامانه فلاخن داوود رهگیری می‌شوند و شاید در آینده حتی با موشک‌های بالستیک که اسرائیل با استفاده از سامانه ارو رهگیری می‌کند، مشارکت کند. اگر پیشرفت تکنولوژیکی حاصل شود و طراحان موفق شوند سیستم لیزری را کوچک‌سازی کنند تا روی یک پلتفرم هوایی قرار گیرد، می‌توان موشک‌ها را دور از اسرائیل، بر فراز خاک دشمن، رهگیری کرد.
پیوند خبر: https://www.haaretz.co.il/news/security/2025-05-29/ty
