هستی‌شناسی راهبرد نظامی رژیم صهیونیستی در بررسی صهیون 24
راهبرد نظامی رژیم صهیونیستی بخشی از خط‌مشی امنیتی این رژیم محسوب می‌شود، ازین‌رو پیش از پرداختن به راهبرد نظامی رژیم صهیونیستی بررسی سرنوشتارهای راهبرد امنیتی این رژیم برای شناخت خط‌مشی نظامی آن الزامی است.
رژیم صهیونیستی از جمله ساختارهای سیاسی محسوب می‌شود که راهبرد «ابهام» در حوزه نظامی را در اولویت دارد و تقریباً هیچ‌گونه سندی درباره توانمندی‌های نظامی یا اهداف و برنامه‌های نظامی خود منتشر نکرده است.
راهبرد نظامی رژیم صهیونیستی نیز همانند راهبرد امنیتی این رژیم، از زمان اشغال فلسطین یک سند عمومی و رسمی نداشته است. تا آنکه سال 2015، «گادی آیزنکوت» یک سند رسمی 33 صفحه‌ای را تحت عنوان «راهبرد نظامی رژیم صهیونیستی» منتشر کرد. این سند به‌عنوان تنها سندِ در دسترس راهبرد نظامی رژیم صهیونیستی است.
پیش از پرداختن به مبحث موضوع لازم است با راهبرد نظامی آشنا شویم؛ اما تبیین و توضیح این موضوع آسان نیست؛ زیرا برای «راهبرد نظامی» مسئله‌انگاری و تعریف جامعی وجود ندارد و بر اساس شرایط زمانی و مکانی تعاریف و تعابیر متعددی برای آن مطرح شده است و خواننده با دیدگاه‌های متفاوتی در تعریف این اصطلاح روبه‌روست؛ به طور مثال دانشکده جنگ ارتش آمریکا در فرهنگ اصطلاحات نظامی خود، هشت تعریف برای راهبرد نظامی ارائه کرده است. در ادامه مشهورترین و رایج‌ترین تعاریف را ذکر می‌کنیم:
1. استراتژی نظامی؛ هنر و علم به‌کارگیری نیروهای مسلح یک ملت به‌منظور تأمین اهداف سیاست ملی با به‌کارگیری نیرو یا تهدید به اعمال قدرت است.
2. استراتژی عبارت است از: اهداف یا مقاصد نظامی که برای نیل به آن تلاش می‌شود؛ روش‌ها که شامل مجموعه‌ای از اقدامات گوناگون برای به‌کارگیری قدرت نظامی است و ابزارها، هرآنچه که با آن می‌توان به هدف دست یافت (نیروی انسانی، پول، سلاح)[1]
راهبرد امنیتی رژیم صهیونیستی
رژیم صهیونیستی همواره در مقایسه با کشورهای همسایه و منطقه از جمله فلسطین، نداشتن عمق استراتژیک و جمعیت کم را دو ضعف بزرگ برای خود می‌داند؛ این دو ضعف موجب شده تا این رژیم سیاستی خصمانه و تجاوزکارانه علیه این کشورها در دستور کار خود قرار دهد تا از طریق تکه تکه کردن کشورهای منطقه و غصب زمین، بتواند امنیت خود را حفظ کند. در این مسیر برای صهیونیست‌ها ضروری است که یک ارتش نیرومند و مجهز به پیشرفته‌ترین سلاح‌ها و سیستم‌های هشدار دهنده در اختیار داشته و از حمایت یک ابرقدرت برخوردار باشد.[2]
راهبرد نظامی
باتوجه‌به تعریفی که از راهبرد امنیتی رژیم صهیونیستی ارائه شد، مشاهده می‌شود که راهبرد امنیتی رژیم صهیونیستی کاملاً بر راهبرد نظامی این رژیم متکی است. در این مسیر رژیم صهیونیستی دو گام مختلف را طی کرده است؛گام نخست از اشغال فلسطین تا دهۀ دوم قرن 21 و گام دوم از سال 2015 تا کنون.
به دنبال اشغال فلسطین و اعلام موجودیت رژیم صهیونیستی، این رژیم با ارتش‌های عربی درگیر شد؛ لذا از همان زمان در پی آن بود تا دولت‌های عربی را از اندیشۀ نابودی رژیم عبری باز دارد. [3]
در حقیقت راهبرد بازدارندگی و دکترین تهاجمی، دو بن‌لاد اصلی در راهبرد نظامی رژیم صهیونیستی هستند. در این مسیر صهیونیست‌ها حملات پیش‌دستانه را در دستور کار خود قرار دادند و در جنگ‌های اعراب و رژیم صهیونیستی با حملات پیش‌دستانه، به سوی هدف بازدارندگی خود حرکت کردند.
«بن گوریون»، در دوران جنگ سرد، در کنار دکترین تهاجمی، به دنبال «بازدارندگی رشد یابنده» بود. به همین دلیل دو زرادخانه متعارف و غیرمتعارف را بنیان‌گذاری کرد. او می‌خواست برتری نظامی رژیم صهیونیستی به حدی برسد که کشورهای منطقه و عربی، به این نتیجه برسند که مقابلۀ نظامی با این رژیم بی‌فایده است و به راهکار سیاسی روی‌آورند. [4]
پس از پایان دورۀ جنگ سرد و اولین عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی در سال 1979 (ماجرای کمپ دیوید) و به دنبال آن توافق‌نامۀ اسلو 1993 و وادی عربه 1994، تغییراتی ازین دست را در دکترین نظامی خود ایجاد کردند که رژیم صهیونیستی باید قدرت نظامی خود را به حدی افزایش دهد که در صورت شکست سیاست بازدارندگی و حملۀ کشورهای عربی، بتواند جنگ را به خاک کشورهای عربی بکشاند و توان شکست دادن آنها را داشته باشد.
در کنار این مفاهیم، ضرورت اتمام جنگ در کوتاه‌ترین زمان ممکن نیز به راهبرد نظامی علاوه شد تا مانع جنگ بلندمدت شود. علاوه‌برآن ضرورت وارد آکردن ضربه‌های مهلک به طرف عربی نیز بر مفاهیم راهبرد نظامی اضافه شد تا رژیم صهیونیستی مجبور نشود از سیاست‌های خود یا بخشی از سرزمین‌های غصب شده، صرف‌نظر کند. [5]
در ادامه و در راستای شناساندن ایده خصمانه و تهاجمی رژیم صهیونیستی، اصول مهم برای تأسیس ارتش رژیم صهیونیستی ذکر می‌شود:
♦ نظام سربازگیری از تمام اقوام و طوایف و به‌خدمت‌گرفتن تمام آنها در زمان جنگ.
♦ تشکیل نیروی زمینی از اکثریت نیروهای ذخیره به دلیل محدودیت نیروی انسانی در رژیم صهیونیستی.
♦ تبدیل شهرها در زمان جنگ به مراکز دفاعی (به دلیل نداشتن عمق استراتژیک).
♦ شروع ضربه‌های مهلک و کاری باتکیه‌بر نیروی هوایی.
♦ تکیه بر استراتژی نزدیکی غیرمستقیم و اجرای تاکتیک‌های جنگ پارتیزانی باتکیه‌بر ازهم‌پاشیدن توازن قوای دشمن.
♦ در صورت ورود دو طرف، تمرکز بر طرف قوی‌تر و جلوگیری از پیشروی آن و پس از آن مقابله با طرف ضعیف‌تر.
♦ انعطاف‌پذیری در اجرا و دادن استقلال به فرماندهان میدانی در تصمیم‌گیری‌های تاکتیکی.
♦ اتکا بر نوع و کیفیت سلاح و نیروی انسانی به‌جای کمیت آن.
♦ به‌حداقل‌رساندن میزان خسارت‌های وارده به مناطق غیرنظامی به هر وسیلۀ ممکن به‌ویژه با به‌کارگیری سلاح‌های دوربرد. [6]
راهبرد نظامی سال 2015
در سال 2015 میلادی رژیم صهیونیستی برای اولین بار سند راهبرد نظامی خود را منتشر کرد. در این سند 33 صفحه‌ای که خلاصه‌ای از یک سند کامل بود، با توجه به تغییراتی که در منطقه رخ داده بود، مفاهیم جدیدی ارائه شد:
1. در تهدیدات امنیتی رژیم صهیونیستی، شبه‌نظامیان مقاومت جایگزین نیروهای نظامی دولتی شدند و همین شبه‌نظامیان تهدید نظامی اصلی رژیم صهیونیستی معرفی شدند.
2. شبه‌نظامیان نظامی توان هدف قرار دادن مراکز غیرنظامی و تأسیسات راهبردی حیاتی رژیم صهیونیستی با آتش شدید را دارند.
3. شبه‌نظامیان مقاومت از مناطق غیرنظامی به‌عنوان صحنۀ عملیات خود استفاده می‌کنند که موجب تضعیف تلاش‌های نظامی رژیم صهیونیستی می‌شود.
4. سند راهبردی ارتش، مجموعه‌ای از درگیری با شبه‌نظامیان را برای خود در چند جبهه فرض می‌گیرد و در عین اینکه به دنبال ایجاد توقف ایجاد چنین جنگ‌هایی است؛ تلاش می‌کند بازدارندگی خود را حفظ کند.
5. اقدامات مخفی برای جلوگیری از قدرتمند شدن دشمن و تهدیدات آن امری ضروری است
6. سامانه‌های دفاعی به‌منظور مقابله با تهدید آتش دشمن به راهبرد نظامی اضافه شد که شامل توسعه سیستم دفاع فعال چندلایه در برابر موشک‌های متنوع است. [7]
منابع:
[1] اف لیک، آرتور (1373)، تعریف استراتژِی نظامی، جلیل روشندل، مجله دانشکده حقوق علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 31
[2] جنتی، علی (1385)، ساختار دولت صهیونیستی اسرائیل، ابرار معاصر تهران، ج 2، صفحۀ 162
[3] جریس صبری و احمد خلیفه (1381)، ساختارهای صهیونیستی، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ص 372
[4] ساختار دولت صهیونیستی اسرائیل، جلد دوم، ص 163
[5] صبری جریس و احمد خلیفه، ص 373
[6] همان، ص 377 – 382
[7] مایکل هرتزوگ، (2015)، الاستراتیجیه الجدیده لـ “جیش الدفاع الإسرائیلی” تخرج إلى العلن، مؤسسه واشنگتن
